Kleine presentaties als pauzetheater

De integratie van vakken heeft het beroep op het schoolvak spel/theater om presentatiegericht te werken sterk doen toenemen. Dit leidt tot projectwerk met een feestelijke presentatie als afronding. De opkomst van kunsteducatie als antwoord op de expressiegolf ligt eraan ten grondslag, evenals de sterker productgerichte tijdgeest. Presentaties hebben daarnaast het effect om andere (nieuwe) jongeren en collegae te informeren over het vak. Het vak theater wordt aantrekkelijk voor jongeren om te kiezen en de begeleider theater krijgt meer erkenning. Daarom volgen hieronder enkele mogelijkheden. De term pauzetheater geeft aan dat de presentaties kort zijn, en bedoeld voor een tijdstip tussendoor. Zulke korte presentaties zijn vingeroefeningen in het publiekelijk presenteren en sluiten aan bij de traditie van weeksluitingen in sommige scholen. Je kunt deze presentatievormen in drie lessen voorbereiden. Ze zijn geordend naar de drie hoofdgebieden van Spel/theater, zodat iedere begeleider in ieder jaar haar eigen afgeleide leerlijnen kan nastreven.

Spelen met het accent op Verbeelden

Attributentheater

De sleutel kreunt; al drie keer is hij deze week door het harde dichtslaan van de deur op de grond gevallen. De sleutel voelt zich oud na al die schooljaren. De deur (gespeeld door een jongere) reageert nonchalant: ”zeur niet, jou schoppen ze tenminste niet voortdurend, ik kan de keren niet tellen dat ik daaronder lijdt”.
Het schoolmateriaal komt op deze manier tot leven, levert commentaar of krijgt een eigen leven. De voorwerpen worden bespeeld als pop of fysiek geïmiteerd.

Kritisch krantentheater

Een dubbel krantenvel wappert, is in elkaar gefrommeld tot een voetbal, zweeft door de lucht, dient voor iemand als bodywarmer. Op bepaalde momenten ontdekken spelers een stukje tekst in de krant, dat hen boeit of ze grappig vinden om te gebruiken, ze lezen het voor, waarna anderen er in tableau commentaar op geven.
Ze rapen een volgend krantenvel op. Er is een foto uitgeknipt, door het grote gat verschijnt de voorstelling van die foto, live in tableau. De foto spreekt een zin, het spreken wordt scanderen, het scanderen groeit uit tot streetdance, deze groeit uit tot een demonstratie van …

Talkshow

Goedemiddag dames en heren, vandaag is in onze studio de popster … te gast; advocaat van …; en de krantenjongen die dagelijks de krant bezorgd bij … Mensen in de zaal, stelt u de juiste vragen zodat we in dit kwartier geheimen ontrafelen.
Tijdens het blok samenspel hebben de jongeren uit het tweede jaar geïmproviseerd vanuit types voor een talkshow en zijn er verscheidene rolinterviews afgenomen. Vanuit ieders voorstellingsvermogen zijn er overtuigende personages ontwikkeld. De spelers hebben zich tijdens ondervraging van klasgenoten vanuit hun personage, voorbereid op een ontmoeting met het publiek. De gastvrouw of gastheer is sterk in het voor de vuist weg spelen en heeft twee assistenten om voor een goed verloop te zorgen.

Locatie theater

De toiletruimte omgebouwd tot laboratorium, waar het bruist en pruttelt, rookt en geurt.  Een verdwaalde professor is hopeloos op zoek naar vrijwilligers om tests achter gesloten deuren te ondergaan. De docentenkamer …. , de trappen …. De gangen …… de fietsenstalling …. etc

Spelen met het accent op Vormgeven

Tentoonstelling

Attributen op een tafel komen in beweging, doordat jongeren ze vanonder het tafelkleed bespelen. Geschilderde figuren  en spelers in exact dezelfde houding en kleding zorgen voor verwarring, doordat deze onverwacht en kort in slow motion tot leven komen.

Straattheater 

Afwisseling in jongleren en circusacts trekt de aandacht van de voorbijgangers. De
artiesten nodigen deze toeschouwers uit om mee te gaan in optocht naar de
kantine. In een korte scène vragen ze duidelijk aandacht ervoor.

Soap

Op school strijden drugs en ambitieuze studieplannen met elkaar; stelt het wel of niet volgen van de mode de onderlinge vriendschap op de proef; is verliefdheid de
splijtzwam tussen gezworen kameraden. Zijn de idealen voor morgen sterk genoeg om de schooldiscipline op te brengen en ware vriendschap te behouden, of wint de verleiding van vandaag? Na iedere aflevering van de soapserie tekenen vijf jongeren zich in voor het vervolg. Volledig op vrijwillige basis en zonder begeleider zorgen zij voor de schoolsoap aflevering. Vooral de zorg voor een goede klifhanger vraagt aandacht; die moet anderen uitdagen tot het vervolg. Karakteristieke rolkostuums zorgen ervoor dat de kijkers ondanks de nieuwe rolbezetting, steeds weten om wie het gaat.

Voordracht

Jongeren spelen gedichten uit in een concreet decor dat door spelgebruik een tweede betekenis krijgt. De jongeren zetten een gedeelte uit een geschiedenisboek om in leesdrama, het eigen commentaar klinkt er duidelijk in door. Samenwerking met docenten literatuur/geschiedenis/ muziek is mogelijk, zodat de voordracht een cabaretesk tintje krijgt of uitgroeit tot een mini- musical.

Onzichtbaar theater   

Jongeren zitten in een studieruimte te werken, lenen van elkaar materiaal en wijzen op mogelijke oplossingen voor studievraagstukken. Om onduidelijke reden ontstaat er een lichte irritatie. Jongeren die aan andere tafels studeren gaan zich ermee bemoeien. Ze beschuldigen een meisje: ‘Jij kijkt steeds van anderen af.’ De beschuldigde wil haar onschuld bewijzen en vraagt omstanders naar hun mening over samenwerken, overschrijven en de zin van alleen iets moeten kunnen.
De jongeren hebben veel geoefend met mogelijke onderbrekingen van en aanvullingen op een forumscène  door in te springen zoals dat bij de presentatie ook kan gebeuren. Ze stellen situaties aan de orde op diverse plekken in het gebouw. De medescholieren hebben eventueel niet in de gaten dat het spel en geen werkelijkheid is; vandaar de naam onzichtbaar theater.

Spelen met het accent op beschouwen

Djabberscène

 Spelers spelen een scène sterk vanuit intenties en emoties. Iemand uit het publiek mag ‘stop’ roepen en een interpretatie geven als tolk. De spelers spelen deze interpretatie uit of bevriezen, indien de interpretatie absoluut de gespeelde intenties niet weergeeft. Ze spelen vervolgens weer door in djabbertaal tot een volgende tolk zich aandient. Als de vertaling klopt spelen zij de scène af in het Nederlands. Deze vorm leent zich goed voor situaties waarin iets belangrijks staat te gebeuren. Het gissen over de afloop en het welles-nietes spel houdt de gemoederen bezig. In samenspel met het publiek groeit de djabbertaal uit tot groot klankbord voor die gemoederen en is ieder vrij om de taal  naar eigen goeddunken te interpreteren.

Commentaarspel

Spelers herspelen scènes uit een voorstelling of film naar eigen smaak en voorkeur, al dan niet met een uitstap naar het publiek: vind u dit ook, heeft u verdere aanvullingen? De jongeren zijn naar een voorstelling geweest. Ze zijn uitgedaagd door de begeleider theater om hun commentaar door middel van herspelen van scènes duidelijk te maken.

Tableau vivant

Een groep jongeren vormt een portrettengalerij waarmee zij aandacht vragen voor
zwervers. Allerlei dagelijkse situaties komen ermee in beeld: van douchen en schone
kleren, verkopen van de straatkrant, in kroeg met kameraden, eten uit de afvalbak
enzovoorts. Een andere groep geeft een week later het publiek een voorproefje van een  popconcert. Dit levert beelden op van zwarte handel in entreekaartjes, fans in extase, wachtenden voor de hekken, die hun tijd kaartend doorbrengen et cetera.
Het tableau vivant is een geschikte vorm voor reflectie. Door de rust van het ontwerpen in overleg met elkaar, versterkt[vormgeving de inhoud. Bij het opstarten en afsluiten van een project tonen de jongeren hun kijk op het thema door middel van een tableau, waardoor zij een aardig beeld geven van veranderde inzichten.

Ubbergen, update winter 2021