Magic Teachers geven  ruimte aan inventiviteit, initiatief, experiment en eigen wijsheid. Zij geven die ruimte om spelers eigen associatieve, impulsieve en intuïtieve mogelijkheden ter aanvulling van het cognitieve, ruimte te geven. Als je persoonlijke ontwikkeling naar een zelfsturend authentiek mens nastreeft, vraagt dit voortdurende alertheid om op het juiste moment in staat te zijn iemand de juiste reactie te geven en vruchtbare vragen te stellen. Een Magic Teacher zet zichzelf niet op een voetstuk, ze staat juist tussen haar spelers en speelt mee, ook al komt er eel tegelijkertijd op je af. Dit vraagt rust bewaren, zinnig van onzinnig commentaar onderscheiden, je eigen grenzen erkennen en daarin open zijn naar je groep.

Worden die je wilt zijn

In het eerste jaar waarin ik halverwege het jaar een groep overnam van een overspannen leerkracht, zei ik eens ‘de moed zakt me in de schoenen‘ . ‘Ach trek ze dan uit’, riep een jongen. We schoten in de lach, de spanning was gebroken en de sfeer weer goed.  Voortschrijdend inzicht zorgt voor vernieuwing en vraagt de hiermee samenhangende onzekerheid, toe te laten. Heb vertrouwen in het onbewuste als rijke bron waarop je vertrouwen kunt. Dit toelaten gaat niet vanzelf. Laat spelers voortdurend improviseren rondom het onbekende, geef hen oefenkansen. Hen daarin optimaal begeleiden, bevestigen, bemoedigen is van cruciaal belang. Magic teachers vragen zich af bij ieder thema, actie: wat

  • zegt het hen?
  • doet het hen?
  • kunnen ze ermee?
  • willen ze ermee?

Hoe vind je aansluiting bij hun interesses, inzichten, vaardigheden, moed en mogelijkheden? Via welke aanpak zijn zij werkelijk te betrekken bij de leerstof ?

Scoren op de Magic Teacher ladder

Reflectie op het lesontwerp

Kijk terug op de beginsituatie en je ageren daarop met een lesaanbod. Realiseer je hoe de groep de opdrachten ervaarde en waardeerde. Hierdoor weet je wat ze nodig hebben om verder te komen. Op basis daarvan be­sluit je wat er de volgende keer het best aan­sluit, pas je de eerdere globale vervolg les aan en kom je tot een les op maat van deze situatie. Bijvoorbeeld: ze komen moeilijk los van de nuchtere werkelijkheid, velen reageren moeilijk op fantasierijke aanzetten van groepsgenoten. Fantaseren en inspelen op elkaar blijft dus nog hoofddoel.  Of het fantaseren is geen probleem, het spelplezier groot. Het ambachtelijk leren spelen kan dan meer aandacht krijgen. Vormgeving (fysiek, qua samenspel of mise-en scène/opbouw/timing) wordt focus in de volgende les.

De les

In hoeverre is het les doel bereikt? Waren de jongeren betrokken bij de les? Was een opdracht voor sommige jongeren te moeilijk? Wat vraagt om meer training bij de jongeren? Waardoor ging wat goed of fout? Was de organisatie adequaat?  De nabespreking was deze to the point? Waren er wijzigingen in de les en waren deze passend?

De groep

De samenstelling van sub groepjes was goed gekozen? Was er bijzondere aandacht nodig voor een bepaalde speler? Zijn er opmerkingen of ideeën door de jongeren geop­perd die je moet onthouden? Sloot de opdracht voldoende aan bij de exploratiedrang en de behoeften van de groep?

Jijzelf

Hoe was je eigen houding in de les? Is je eigen leerdoel als docent bereikt?

Terugblik op een periode

Van tijd tot tijd vraagt ieder vak om nader stil te staan bij het uiteindelijke effect ervan in  het kader van de kerndoelen. Om deze aan het eind van de onderbouw-vo te bereiken, zijn er leerlijnen ontwikkeld. Je lesvoorbereiding houdt hier welis­waar rekening mee, uiteindelijk geldt het lesresultaat. Daarom is het goed elke paar maanden terug te kijken en de resultaten bij elkaar op te tellen. De vraag die je daarmee beantwoordt is: bereik je met deze resul­taten de beoogde leerlijnen voor deze leeftijd. Om overzicht te hebben of je alle kerndoelen voldoende hebt behan­deld, kun je een schema maken. Hierin plaatst je verticaal de kerndoelen en horizontaal de spelvormen, de benodigdheden en de leerjaren.

Vragen:

Hoe pakken de jongeren de spel activiteiten op; ze genieten, vinden het saai, te moeilijk, te bedreigend?
In welke mate is er behoefte aan meer duidelijkheid, continuïteit, houvast of aan vrijheid, variatie, eigen invul­ling?
Is de inzet minimaal, matig, voldoende, goed? Wie heeft in welke mate behoefte om zichzelf als kundig te ervaren of juist om plezier te ervaren in het zich wagen op onbekende terreinen?
In welke mate is welke speler sterk in samenwerken tijdens voorbereiding?
Wie is passief, volgend, initiatiefrijk, leidinggevend?
Hoe zouden volgens jou de jongeren op den duur theater moeten opvatten?
Vanuit de antwoorden op deze vragen kun je ervoor kiezen om er de komende periode mee te gaan experimenteren.

Veranderingen doorvoeren

Als je werkelijk kritiek op de les(sen) van de jongeren en jezelf accepteert en incasseert, kom je tot verwerkingsideeën en reageer je met vernieuwingen in:

Lesaanbod

De interesses van de groep opnieuw onderzoeken en daarop aansluitende activiteiten aan te bieden?

Organisatie

Materialen weghalen of toevoegen? Wel of niet presentatiegericht werken? Is het beter alle jongeren tegelijk of in subgroepen te laten werken? Wijzigen van gangbare spelregels voor deze les?

Instructie

Is het beter
De techniek te wijzigen? De opdracht complexer of eenvoudiger te maken? Eisen hoger of lager te stellen? Het samenspelen te variëren in groepsgrootte? Het voorbereiden stapsgewijs te begeleiden?

Flow

Ludisch spel vraagt een heldere spelsituatie met ruimte voor eigen inventiviteit en tijd om betrokken te raken en zonder aandacht voor de alledaagse werkelijkheid. Aan spelers vraagt het volledig alertheid in het hier en nu en buiten sluiten van alles dat niet relevant is. Het vraagt spelers zich optimaal te concentreren op uitdaging en eigen vaardigheden maximaal in te zetten. Van jou als begeleider vraagt het vaardigheden van spelers zodanig te ondersteunen dat zij op hun tenen net de uitdaging aankunnen. Je geeft hen dan kansen om te genieten.

Een optimale balans

Zowel Vygotsky beschreef nu bijna een eeuw geleden (1930) deze kwaliteit van spel als Csikszentmihaly eind vorige eeuw (1990). Een optimale balans tussen uitdagingen en vaardigheden, richt je aandacht totaal op de opdracht. Je vergeet de buitenwereld en gaat helemaal op in de uitdaging. Niet zodanig dat je weg van de werkelijkheid bent, indien nodig schakel je meteen terug naar het dagdagelijkse. Als de omstandigheden het toelaten, ga jij ervoor met volle overgave.

Voor wie ietsje meer wil weten

Ubbergen, update winter 2021