Een kind die het spel wil spelen, kiest drie andere kinderen als alter ego’s van haar. Deze geeft ze ieder een zin, die iets typerends zegt over haar. Dat kan van alles zijn: ik kan opscheppen, tekenen, rekenen, lief zijn, ik ben bang van, .ik hou van .., ik doe altijd…
De drie kinderen staan aan een kant van het klaslokaal en jij vraagt vervolgens het eerste kind naar haar toekomstdroom. Je loopt samen met haar de toekomst tegemoet naar de tegenover liggende muur. Terwijl jullie samen aan de wandel zijn tikt de tijd door, je noemt per stap een fase: basisschool, middelbare school, beroepsstudie, aan het werk. Aangekomen aan de overkant staat het kind met de rug naar haar compagnons. Op teken van jou zeggen de drie kinderen om de beurt de zin die ze kregen. Daarna mag het kind zich omdraaien en het kind aanwijzen wiens zin haar het meest kan helpen om haar toekomstdroom waar te maken. Dit roept wellicht veel gesprekstof op en stof tot nadenken. Andere kinderen herkennen zich min of meer in hetgeen de een droomt of de ander zegt. Je kunt de uitkomst bespreken of in drie varianten laten uitzoeken in spel wat iedere zin. Kwaliteit kan bijdragen aan iemands toekomstdroom.
Herhaal het spel de komende dagen of weken. Zolang er kinderen zijn die hun toekomstdroom en compagnons erheen, willen verkennen kun je het spel herhalen. Langzamerhand zullen ze ontdekken dat de weg naar de toekomst altijd geplaveid is met eigenschappen en mogelijkheden die ze vandaag hebben. Al reflecterend kunnen ze ontdekken dat ze zelf een aardig steentje kunnen bijdragen aan het waarmaken van hun dromen.
- van zichzelf drie kenmerkende eigenschappen in een zin verwoorden
- een toekomstdroom verwoorden
- ontdekken welk aandeel zijzelf hebben om een droom te verwezenlijken
Besprekingsvragen:
@ welke compagnon helpt jou het meest je droom waar te maken?
@ welke compagnon maakt het je moeilijk?
@ welke nog onbekende compagnon zou je willen ontdekken?
Je kunt het theater van de toekomst al spelen op de Basisschool aan de hand van verschillende actuele onderwerpen. In het V.O. kan het als studiebegeleiding werken omdat jongeren vaak zichzelf in de weg zitten die ze zelf willen gaan. Het maakt hen bewust wat ze willen en laat hen ontdekken dat ze een eigen aandeel leveren aan die toekomst.
Rollenspel in studiebegeleiding
Rollenspellen zijn realistisch, zij bootsen de werkelijkheid na en beogen het onderzoeken van die werkelijkheid: waarom lopen de dingen zoals ze lopen. Van een rollenspel stel je de rollen vast, die samen een groepsprobleem moeten oplossen. Het gaat vooral om verbale handelingen, in de zin van redeneren en discussiëren, hoewel het non-verbale natuurlijk altijd meespeelt. Het vraagt wat spel betreft weinig spelkwaliteit, daar gaat het in deze niet om. Jongeren ontdekken hoe een probleem aan te pakken, dat ze zelf inbrengen.
In nabesprekingen staat de wijze van handelen en het oplossen van het probleem centraal. De rol stelt het spelprobleem aan de orde. Het gaat om de beleving en vanuit het herspelen van die beleving om inzicht van de speler(s). Het gaat om actie of besluitvaardigheid. Wie slagvaardig handelt, heeft het spel aan haar kant en kan jaknikkers verzamelen. Dat leren doorzien is voor ieder waardevol. Het gaat vaak meer om de knikkers (de argumenten) dan het spel. Hoe kun je met weinig knikkers toch jouw kijk op een kwestie gerespecteerd krijgen?
Voorbereiding
Vanuit een voor de groep relevant ’Wat’’ (wat speelt er nu in de groep, de samenleving) bedenk je acties waarin het thema concreet wordt. Als jongeren zelf een situatie aandragen en deze de gemoederen nogal bezig houden, is het raadzaam om een metafoor te schetsen waarin ze het rollenspel gaan spelen en het eigenlijke dilemma in herkennen.
Omschrijf vervolgens de situatie voor iedereen en de rollen voor ieder afzonderlijk.
Bepaal waar het rollenspel zich op moet richten, neem zelf eventueel een rol die deze focus bewaakt.
Leg voor de verbaal minder sterken het accent op een combinatie van handelen en discussie voeren.
Voor de verbaal sterkeren komt vooral aan de orde het overleggen en sluiten van een compromis.
Voor de gevorderde spelers gaat het om het individueel profileren van de rollen. Als de rolbeschrijvingen voor de spelers onderling geheim blijven, is het reageren op elkaar in de spelwerkelijkheid zo realistisch mogelijk.
Te nemen stappen:
Welk thema wil je aan de orde stellen?
Welke situatie en welke rollen kun je daarvoor inzetten?
Via welk probleem wil je het thema concretiseren?
Is daarvoor een metafoor te kiezen raadzaam?
Hoeveel rollen wil je uitwerken?
Wil je rolinformatie onderling geheim houden?
Waar kan die keuze problemen opleveren?
Deel je de rollen op schrift uit (tijdwinst)of mondeling (afstemming op persoon).
Deel vervolgens de rollen zo toe, dat je iedere speler op eigen niveau uitdaagt.
Succes ermee
Ubbergen, update herfst 2020