X: ‘Ach ja, …… Oh, eindelijk aangekomen, een goedemorgen!
Y: Ja, het is al laat, je stond wat te mijmeren?
X: Heb je het bij je?
Y: Wat weet jij daarvan?
X: …
Observeren als bron voor verbeelden. Vanuit houding, verhoudingen, gezichtsuitdrukking en handelingen laat je situaties ontstaan. Attributen helpen: een bril, hoofddeksel, jas, tas, theepot, tafel, telefoon of veger. Al handelend komt de rol tot leven. Ruimtes (café, keuken, winkel) vertellen over voorkeuren en gewoontes. Woorden krijgen betekenis door context: wie zegt wat en vooral hoe, wanneer en waar tegen wie: ‘Het’ in ‘Heb je het bij je’, blijkt de ene keer een petitfour, de andere keer een code van de kluis of een ragebol, afhankelijk van: verschillende
– emoties: blij, verlegen, nieuwsgierig, achterdochtig;
– rolfiguren: vreemdeling, man, vriendin, oma, kleindochter;
– omgevingen: parkeergarage, salon, zolder;
– contexten: na sluitingstijd, receptie, schoonmaak.
Associëren met taal
Woordketting
Variant op mijn tante gaat op reis en neemt mee … ieder herhaalt eerdere woorden en voegt een nieuw woord toe. Vervolgens start iemand met een verhaal waarin genoemde woorden een plaats krijgen. Op ieder moment kan de verteller stoppen en brengt een ander het verhaal verder.
Halve zinnen – hele werelden
Vanuit halve zinnen, stukjes uit games, filmfragmenten, muziek–, theater-, of dansfragment, schilderij of beeld associeer je met elkaar hele werelden. (jouw selectie geeft al richting). In het midden van een subgroep ligt het startmateriaal of staat de laptop waarop ze fragmenten bekijken. Associaties borrelen op, ieder luistert of kijkt een tweede keer en komt tot nieuwe associaties of verbanden. Van daaruit start iemand en vullen anderen aan.
Verhaalbrokken
Verzamel verhalen, ze moeten zich lenen voor het verdelen in, en weglaten van cruciale fragmenten. Vertel van een verhaal twee gedeeltes; de groep krijgt de opdracht de ontbrekende delen te verzinnen. Formeer drie groepjes die ieder de rollen verdelen. Nieuwe rollen mogen erbij komen. Ieder subgroep beantwoordt zelf de vragen: Wie zijn het, Waar speelt het verhaal zich af, Wat gebeurt er, Waarom en Wanneer gebeurt het.
Eerste groep vertelt wat er voorafging aan het vertelde.
Tweede groep vertelt wat er tussen beide fragmenten gebeurde.
Derde groep vertelt hoe het ten slotte afloopt.
Variant
Jongeren knippen een verhaal in delen en combineren het tot een nieuw geheel.
Nabespreking
Waar begon het verhaal echt?
Wanneer was het eigenlijk al afgelopen, of had het verhaal geen einde?
Wat boeide het meest, waardoor kwam dat?
Welk moment boeide niet, waardoor kwam dat?
Wat verraste je, waardoor kwam dat?
Hoe wordt zo’n verhaal boeiender, spannender, verrassender?
Associëren n.a.v. voorwerpen
Om de beurt mag iemand een voorwerp nemen en ermee bewegen. Door variatie in grootte, snelheid, stemming waarmee z/hij het voorwerp beweegt krijgen groepsgenoten associaties die ze vertellen.
Met een lap wapperen,
Tevergeefs proberen een kistje te openen,
Met een pen schichtig iets in de lucht schrijven, omkijkend of niemand kijkt
Associëren n.a.v. voorstellingen
Als je verhalen leest of luistert naar een vertelling zorgt jouw eigen voorstellingsvermogen voor beelden. Vaak zijn eerste reacties op voorstellingen ook eigen associaties en niet zo zeer echt waarnemen. Theatervoorstellingen bieden toeschouwers eindeloze mogelijkheden om ontvankelijk te zijn voor verbeelding van anderen. Spelers, regisseur en vormgevers presenteren hun vormgegeven verbeelding. Bij een gespeelde voorstelling is de ruimte voor eigen interpretatie kleiner, maar blijft altijd aanwezig. Laat hen ontdekken dat associëren geen waarnemen is.
Wie heeft er wel eens een boek gelezen dat later is verfilmd of in het theater werd gespeeld? Wie heeft ervaring met eerst lezen en dan zien, of andersom. Welke ontdekkingen deden sommigen? Welke volgorde heeft welke voorkeur en waarom? In welk geval werd je verbeelding het meest aangesproken?
Wie is wel eens naar een voorstelling gegaan na veel verhalen van anderen? Welke invloed hadden die verhalen op je kijkplezier, je interpretatie van het stuk?
Ubbergen, update winter 2021